Dyrektywny czy partycypacyjny styl podejmowania decyzji? Robert Zych w książce „Szefie, angażuj zespół” odpowiada: „to zależy od sytuacji”.
Zgadzam się z tym stwierdzeniem. Dzisiejsze tempo wdrażania zmian w organizacji, potrzeba wprowadzania innowacji i optymalizacji procesów, nacisk na redukcję kosztów wymaga od Lidera sporej elastyczności i umiejętności przełączania się między stylami.
Styl dyrektywny
Polscy Liderzy sprawnie stosują styl dyrektywny – potwierdzają to badania i moje obserwacje. U większości Liderów z którymi pracuje, właśnie styl dyrektywny jest stosowany jako główny styl w zarządzaniu zespołem.
W tym stylu Lider wydaje polecenia i wskazuje kierunek. Inicjuje działania, sam podejmuje decyzje i bierze za nie odpowiedzialność.
W krótkim okresie czasu osiąga efekty, jednak w dłuższej perspektywie czasu operowanie tylko w tym stylu staje się barierą dla rozwoju zespołu. Pracownicy przyzwyczajeni do wykonywania poleceń szefa chętnie zrzucają odpowiedzialność, tracą okazję rozwijania umiejętności radzenia sobie z trudnościami i problemami. Interakcje odbywają się głównie między szefem a pracownikami, w związku z czym brakuje przestrzeni do rozwoju współpracy i wymiany wiedzy.
Nadmierna dyrektywność prowadzi do spadku zaangażowania, produktywności i wyników biznesowych. Pojawia się silna presja, aby poprawić wyniki i zrealizować zakładane cele. W tym momencie Lider często wpada w pułapkę i zaczyna działać jeszcze bardziej dyrektywnie. Efekty tego działania są najczęściej odwrotne niż się spodziewał a ludzie jeszcze mniej się angażują.
Styl partycypacyjny
Styl partycypacyjny jest coraz bardziej ceniony przez pracowników, jednak w organizacjach nadal stosowany jest w zbyt małym zakresie (badania PARP z 2015 pokazały, że niemal 40% pracowników uważa, że w ich organizacjach jest go za mało).
Stosując ten styl lider tworzy warunki do współuczestniczenia pracowników w procesie podejmowania decyzji. Pracownicy czują się wtedy częścią organizacji, mają większe poczucie wpływu oraz chętniej angażują się w szukanie i wdrażanie rozwiązań.
Taki lider inspiruje, wzmacnia i rozwija swoich ludzi. Pobudza inicjatywę, buduje poczucie odpowiedzialności oraz wzmacnia współpracę w zespole.
Efekty zarządzania tym stylem są widoczne w dłuższym okresie: rośnie produktywność, motywacja do pracy i poczucie satysfakcji pracowników. Jest to szczególnie ważne, kiedy organizację czekają poważne zmiany albo konieczność wprowadzenia innowacji.
Dylemat Lidera – jaki styl wybrać?
Z pomocą przychodzi zaproponowany przez autora model Decision Making for Leaders (model Victora H. Vrooma), który wyróżnia pięć stylów angażowania zespołu w podejmowanie decyzji, począwszy od dyrektywnej decyzji szefa, poprzez konsultację indywidualną, grupową oraz facylitację, aż do samodzielnej decyzji podjętej przez zespół (delegowanie).
Model wskazuje, które podejście będzie najskuteczniejsze w danym przypadku tak, aby decyzja była nie tylko dobrej jakości, ale również została właściwe wdrożona w organizacji. Lider w zależności od sytuacji decyduje w jakim stopniu zaangażować zespół, dzięki temu działa efektywniej i skuteczniej wywiera wpływ.
Wybór określonego stylu angażowania zespołu jest zdeterminowany przez jedenaście różnych czynników (wagę decyzji, wiedzę lidera i wiedzę grupy, zbieżność celów, potrzebę i prawdopodobieństwo zaangażowania zespołu we wdrożenie rozwiązań, zdolność grupy do pracy zespołowej, ryzyko niejednomyślności, poziom interakcji oraz wagę czasu i rozwoju, które stoją ze sobą w opozycji). Każdy czynnik jest szczegółowo opisany, dodatkowo autor zamieścił zestaw pytań, które pomagają określić wagę poszczególnych czynników.
Dla mnie to nowa i ciekawa perspektywa pokazująca w jakiej sytuacji warto pozostać przy „dyrektywności”, a kiedy „partycypacja” przyniesie duże lepsze efekty.
Oprócz opisu modelu angażowania zespołu w podejmowanie decyzji w książce jest sporo przykładów z życia biznesowego, które pokazują jego praktyczne zastosowanie w polskich realiach – dla mnie to ogromny atut. Autor dzieli się też historiami sukcesów jak i porażek, z których płynną cenne lekcje.
Książkę „Szefie, angażuj zespół” polecam każdemu Liderowi, który chce podejmować skuteczne decyzje i mieć pewność, że zespół w pełni zaangażuje się w ich wdrożenie.
To moja druga książka tego autora. Pierwsza również wywarła na mnie duże wrażenie: „Szef w relacji z zespołem. Jak proces grupowy wpływa na psychologię teamu” (Agnieszka Zych, Robert Zych). Pozycja wartościowa dla Liderów, którzy chcą zbudować skuteczny i zaangażowany zespół.
